آتش‌سوزی مراتع و چاره‌ای که باید برای آن اندیشید
تاریخ انتشار: ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۶۹۷۷۷۴
ایسنا/زنجان وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع از مخرب‌ترین حوادثی است که آثار و پیامدهای زیاد و گاهی جبران‌ناپذیری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی و انسانی به دنبال دارد.
وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع از مخرب‌ترین حوادثی است که آثار و پیامدهای زیاد و گاهی جبران‌ناپذیری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی و انسانی به دنبال دارد که از جمله این پیامدها می‌توان به از بین رفتن بخشی از عرصه‌های جنگلی و مرتعی کشور، از بین رفتن حیات وحش و کاهش تنوع زیستی گیاهی و جانوری، آلودگی هوا و گرم شدن کره زمین و تشدید فرسایش خاک اشاره کرد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در کنار دلایل طبیعی مانند گرم شدن بیش از حد هوا که می‌تواند منجر به آتش‌سوزی در مراتع شود عوامل انسانی یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین دلایل آتش‌سوزی در مراتع به شمار می‌رود.
با توجه به افزایش دمای هوا پوشش‌های گیاهی در مراتع به پوشال‌هایی تبدیل می‌شود که مستعد آتش‌سوزی بوده و با کوچک‌ترین شعله و جرقه‌ای دچار حریق می‌شود؛ از این‌رو آموزش، افزایش آگاهی عمومی و مشارکت شهروندان از عوامل تاثیر گذار در کاهش حوادث آتش سوزی در مراتع به شمار می‌آید.
آتش‌سوزی از جمله عوامل اکولوژیک مؤثر بر توسعه و تکامل جوامع گیاهی به خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. آگاهی از اثرات آتش‌سوزی بر جنبه‌های مختلف یک اکوسیستم به ویژه خاک، جهت مدیریت مراتع پس از آتش‌سوزی اهمیت دارد.
روند آتش‌سوزی‌ها طی ۲۰ سال گذشته در ایران نشان می‌دهد که به طور متوسط هر ساله به ویژه با فرارسیدن ماههای گرم، بیش از ۱۰۰۰ فقره آتش‌سوزی صرفاً در جنگل‌ها رخ داده و نزدیک به ۳۵۰۰ هکتار از عرصه‌های جنگلی در طعمه آتش‌سوزی گرفتار شده و بخشی از این عرصهها نیز کاملاً از بین رفتهاند.
هر چند که هنوز ارزش بازاری و غیربازاری گونه‌های گیاهی و جانوری جنگل‌ها و مراتع به طور دقیق تعیین نشده است، ولی از بین رفتن بخشی از عرصه‌های جنگلی و مرتعی کشور، از بین رفتن حیات‌وحش و کاهش تنوع زیستی گیاهی و جانوری، آلودگی هوا و گرم شدن کره زمین، تشدید فرسایش خاک و آثار شناخته و ناشناخته دیگر، از جمله پیامدهای آتش‌سوزی جنگل‌ها به شمار می‌رود. همچنین هزینههای مستقیم و غیرمستقیم زیادی از جهت اطفای حریق و احیا و بازسازی مناطق سوخته شده به اقتصاد منطقه تحمیل می‌شود.
فرمانده یگان حفاظت اداره‌کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان زنجان در رابطه با آتش‌سوزی‌های رخ داده در استان می‌گوید: عامل انسانی در آتش‌سوزی مراتع دخالت مستقیم داشته و امسال تا مردادماه ۲۹ مورد حریق در مراتع استان به ثبت رسیده است.
سرهنگ عباس عباسی می‌افزاید: بر اساس بررسی‌ها در آتش‌سوزی‌ها فقط بخش کمی عمدی و عمدتا نیز به خاطر بی‌توجهی گردشگران، طبیعت‌گردان، رهگذران، بهره‌برداران، دامداران و افراد ساکن حاشیه جنگل‌ها و مراتع در بر افروختن آتش غیرایمن، ته سیگار و رها کردن اجسام صاف و صیقلی و براق که موجب انعکاس و شکست نور و بروز آتش‌سوزی می‌شود، است.
وی ادامه می‌دهد: متاسفانه عامل انسانی در بسیاری از آتش‌سوزی‌ها دخیل است و این شرایط با افزایش دما و خشک شدن زمین تشدید می‌شود. آتش‌سوزی بخشی از مراتع و یا جنگل‌ها هزینه سنگینی را به مردم وارد می‌کند؛ چرا که این مناطق ذخایری است که باید به نحو مطلوب از آن حراست کنیم و همکاری بین‌بخشی در این رابطه حائز اهمیت است.
آتش‌سوزی مراتع؛ خوب، بد، زشت
آتش‌سوزی به عنوان یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر پوشش های طبیعی محسوب می‌شود، که می‌تواند سبب افزایش یا کاهش تنوع گونه‌ای شود.
آتش به‌عنوان یک عامل بوم‌شناختی می‌تواند بر اجزای تشکیل‌دهنده هر اکوسیستم اثرات مثبت یا منفی داشته باشد. آتش‌سوزی با توجه به شرایط آب و هوایی هر منطقه و نوع پوشش گیاهی اثرهای متفاوتی دارد.
تنوع زیستی و اکولوژیکی موجود در اکوسیستم مرتع به طور مستقیم تحت تأثیر ویژگی‌های رویشی و تنوع گونه‌های گیاهی آن قرار دارد که علاوه بر زنجیره غذایی اصلی به‌عنوان سپر حفاظتی، همواره پایداری این اکوسیستم را تضمین می‌کند. حفاظت همه جانبه از اکوسیستم‌های مرتعی، در گرو مدیریت بر اساس توسعه کمی و نگهداری بیشترین تعداد گونه‌های بومی در این اجتماع است.
طبق بررسی‌ها، تقریبا ۱۰ درصد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور توسط عوامل طبیعی مانند برخورد صاعقه و آذرخش و خودسوزی جنگل‌ها در اثر وزش بادهای گرم به وقوع می‌پیوندد ولی در بیش از ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها عامل انسانی به صورت عمدی و غیرعمدی از جمله سهل‌انگاری یا کم‌توجهی گردشگران، چوپانان، جنگل‌بانان، کشاورزان و در انجام اقدامات مخاطره‌آمیز مانند خاموش نکردن صحیح آتش، انداختن ته سیگار روشن در طبیعت، رها کردن زباله‌های پرخطر مانند بطریهای شیشه‌ای و غیره دخالت داشته است.
به طور کلی غالب بودن نقش عامل انسانی در وقوع آتش‌سوزی‌ها به ویژه آتش‌سوزی‌های که از روی عمد رخ می‌دهد و دلایلی که باعث شده جامعه محلی بعضا خود عامل وقوع آتش سوزی باشند یا اینکه حداقل در برابر وقوع آتش‌سوزی احساس مسئولیت چندانی نداشته باشند، نشان از این دارد که کشور و متولیان امر نتوانسته‌اند در زمینه آموزش، فرهنگسازی و حل مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم وابسته به جنگل‌ها و مراتع، اقدامات اثرگذاری داشته باشند. به عبارت بهتر مدیریت پایدار و اجتماع محور در خصوص منابع طبیعی از طریق پیوند دادن منافع جامعه محلی به منافع حمایت و حفاظت از منابع‌طبیعی به ویژه در امر مقابله با آتش‌سوزی‌ها، شکل نگرفته است.
از این‌رو هرچند اقدامات متعددی توسط دستگاه‌های متولی به انجام رسیده، ولی پیشرفت و موفقیت چندانی در کاهش وقوع آتش‌سوزی‌ها و تقلیل میزان خسارت‌ها به وجود نیامده است. بخش عمده‌ای از این عدم موفقیت‌ها ریشه در فقدان مدیریت پایدار و اجتماع محور و ایجاد تعارض منافع مابین جامعه محلی و برخی دستگاه‌های دولتی است.
به منظور موفقیت در مدیریت حریق جنگل‌ها و مراتع کشور و تحقق اهداف اسناد بالادستی در امر جلوگیری از تخریب و همچنین حفاظت و حمایت از منابع‌طبیعی، به سبب پراکندگی و گستردگی عرصه‌های منابع طبیعی و در عین حال وابستگی معیشت مردم محلی به منافع حاصل از جنگل‌ها و مراتع، لازم است ابتدا برنامه مدون، زمان‌بندی شده و گام‌به‌گام برای پیاده‌سازی حکمرانی مطلوب و مدیریت پایدار و اجتماع محور منابع طبیعی تهیه شود.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: زنجان استانی اجتماعی آتش سوزی در جنگل ها صاعقه اکولوژیک ایران استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی شهرستانها استانی ورزشی استانی فرهنگی و هنری استانی سیاسی استانی علمی و آموزشی كرمانشاه استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی شهرستانها استانی ورزشی جنگل ها و مراتع وقوع آتش سوزی منابع طبیعی عامل انسانی بین رفتن آتش سوزی آتش سوزی ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۶۹۷۷۷۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
طرح جنگلداری چندمنظوره با رویکرد حفاظتی و توسعه توریسم بررسی شد
به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمود بیات، مجری طرح پژوهشی «تهیه طرح جنگلداری چندمنظوره با رویکرد حفاظتی، توسعه توریسم و ارزیابی اثرات جنگلکاری بر خاک و پوشش گیاهی در جنگل‌های سرخ گز و گز گل کوچک شهرستان‌های ورامین و پیشوا» در دانشگاه تهران گفت: جنگل‌های ایرانی- تورانی جایگاه ویژه‌ای در توسعه اقتصادی و اکولوژیکی کشور دارند و تضمین‌کننده بقا و پایداری آب و خاک کشور هستند.
عضو هیئت‌علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور به تعریف گردشگری طبیعت پرداخت و گفت: گردشگری طبیعت به نوعی از انواع جهانگردی یا گردشگری اطلاق می‌شود که در آن طبیعت و محیط زیست برای گردشگر مقدم بر هرچیز دیگری است. از طرفی امروزه مشخص شده است که گردشگری طبیعت مهم‌ترین منبع کسب درآمد برای حفاظت از تنوع طبیعی محسوب می‌شود.
این پژوهشگر بیان کرد: جنگل‌های نیمه‌انبوه تا تنک جنگل‌های ایرانی تورانی به‌دلیل آنکه بسیاری از تفرجگاه‌های طبیعی نظیر کوه، دره، رودخانه، آبشار، غار، دریاچه، چشمه، حیات وحش و پوشش گیاهی را در خود جای داده‌اند، اگر فرایند شناسایی و ناحیه‌بندی گردشگری طبیعی برای آن‌ها انجام شود، می‌توان برنامه‌ریزی بهینه‌ای برای استفاده از آن‌ها اعمال کرد.
وی اضافه کرد: هدف اصلی طرح‌های جنگلداری در این جنگل‌ها، بررسی موضوعات اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی است و برای مدیریت صحیح این جنگل‌ها ضرورت دارد، طرح جامع و پویای جنگلداری چندمنظوره که پاسخگوی نیروهای پیشران باشد طراحی شود. به دلیل شرایط خاص اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جنگل‌های ایرانی تورانی، آسیب‌های شدیدی به این جنگل‌ها وارد شده است.
این محقق حوزه منابع طبیعی و محیط زیست گفت: مدیریت علمی در قالب طرح‌های جنگلداری در جنگل‌های ایرانی تورانی در چند دهه اخیر شروع شده و طرح‌های متعددی در این جنگل‌ها اجرا شده است. برای تحقق اهداف طرح‌های جنگلداری، باید جنگلداری مشارکتی و اجتماعی به‌کار گرفته شود.
وی ادامه داد: هدفی که این طرح در بلند مدت دنبال می‌کند علاوه بر حفاظت از جنگل‌ها، سوق دادن این جنگل‌ها با اجرای عملیات‌های پیش‌بینی شده در طرح به سمت پایداری جنگل و ایجاد جنگل متراکم و انبوه است.
بیات تصریح کرد: هدف اصلی از اجرای طرح‌های مدیریت منابع جنگلی و طرح‌های جنگلداری چندمنظوره در استان تهران و شهرستان‌های ورامین و پیشوا حفاظت و احیاء جنگل‌ها، ارزیابی اثر جنگلکاری گز بر روی پوشش گیاهی همراه و خاک و در نهایت مشخص کردن مناطق مستعد گسترش اکوتوریسم بوده‌است. این امر با تهیه نقشه‌های شکل زمین و تلفیق آن‌ها با نقشه‌های پوشش گیاهی و تیپ خاک حاصل از کارهای میدانی و عرصه‌ای به دست آمد.
وی تأکید کرد: اهداف این طرح بلند مدت و نیازمند اعتبار زیادی بوده و لازم است از طریق ارگان‌های مرتبط، اعتبار مورد نیاز تخصیص پیدا کند.
این محقق در پایان اضافه کرد: نبود بودجه، هزینه زیاد انجام مأموریت در مناطق محروم، گرمای بیش از حد هوا، فعالیت‌های تحقیقاتی از جمله داده‌برداری خام را دشوار کرده بود؛ با این وجود توانستم این طرح را به نتیجه مطلوب برسانم.
انتهای پیام/
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است